Naar een rijke groenblauwe leefomgeving voor Zuid-Holland.
De provincie Zuid-Holland heeft sinds het verschijnen van de Beleidsvisie Groen haar blik op natuurontwikkeling verruimd. Waar de afgelopen jaren – mede vanwege internationale verplichtingen - de focus vooral lag op de aanleg van nieuwe natuurgebieden en het behoud van de kwaliteit van bestaande natuurgebieden, liggen er nu meer groenblauwe ambities en opgaven te wachten om opgepakt te worden. Naast het behouden en beschermen van de natuur in begrensde natuurgebieden en Natura 2000-gebieden, ligt er een aanvullende opgave in relatie tot behoud en versterking van de biodiversiteit buiten de begrensde gebieden. Juist deze opgaven vragen om een bredere blik, om ze in samenhang met andere ontwikkelingen tot uitvoering te brengen.

Het landschap en de biodiversiteit in de provincie staan onder druk door het groeiend aantal inwoners, de economische ontwikkeling en klimaatverandering. Er is behoefte aan meer woningen en ruimte voor bedrijvigheid. De landbouwsector, op veel plaatsen drager van het landschap, heeft te kampen met bodemdaling en druk op schaalvergroting vanuit de wereldmarkt. Tegelijk groeit het besef dat het landschap ook een belangrijke concurrentiefactor is. In metropolitane regio’s is een aantrekkelijk landelijk gebied een belangrijke vestigingsfactor voor mensen en bedrijven en een essentieel onderdeel van de leefomgevingskwaliteit voor inwoners, werknemers, recreanten en toeristen.

Deze ontwikkelingen vragen om een ‘rijke groenblauwe leefomgeving’ waarin een integrale afweging plaatsvindt die is gericht op de gezondheid en het welzijn van de burgers in de provincie. Tegelijk is de provincie bezig met het vormgeven van een Omgevingsvisie. De huidige visie op de groene ontwikkelingen in de provincie Zuid-Holland volstaat dan niet meer en dus heeft de provincie besloten een nieuwe visie uit te werken voor een ‘Rijke Groenblauwe Leefomgeving’. De provincie wil de huidige groenblauwe aanpak verbreden naar beleven, benutten én beschermen. Daarin staat de betekenis van groen en water voor mensen en de verbinding van maatschappelijke opgaven centraal.

De nieuwe visie ‘Rijke Groenblauwe Leefomgeving’ volgt de Beleidsvisie Groen op uit 2013. In de Beleidsvisie Groen staan water en groen, landschap/landbouw en recreatie centraal. In de nieuwe visie ligt de nadruk meer op maatschappelijke opgaven, zoals verstedelijking, klimaat, demografie en energievernieuwing. De kwaliteit van de leefomgeving is erbij gebaat als natuur, water, recreatie, landbouw en economie in samenhang worden bezien. De bescherming van de bijzondere kwaliteiten van het landschap dient mede om de groenbeleving van inwoners, recreanten en toeristen te verbeteren. Net als bescherming van cultureel erfgoed en monumenten eraan bijdraagt om het landschap aantrekkelijk te maken en te houden. Met meer biodiversiteit en meer ruimte voor natuurinclusieve landbouw ontstaat een fijnmazig natuurnetwerk. Aantrekkelijke landschappen reiken tot in de stad en het stedelijk gebied reikt tot in de landschappen: een zachte overgang van het stedelijk- naar het landelijk gebied.

Samen met de regionale partners wil de provincie Zuid-Holland werken aan die rijke groenblauwe leefomgeving. Een drietal werkateliers aan de hand van opgaven of thema’s, vormen de basis voor een koersdocument waarover begin november 2017 de Commissie Duurzame Ontwikkeling zich kan uitspreken, en vervolgens Provinciale Staten. Het koersdocument is leidend voor het provinciale groenbeleid als onderdeel van de Omgevingsvisie. Het document geeft ook richting aan de uitvoering van projecten of programma’s en nodigt andere partijen uit om een bijdrage te leveren.

Strategie op Beheer
Grootschalige uitbreiding met nieuwe groengebieden in Zuid-Holland ligt niet voor de hand. De upgrade van de groene leefomgeving zal vooral in bestaande gebieden zijn beslag moeten krijgen: ‘beheer is het nieuwe realiseren’. De komende 10 jaar staat daarom een forse kwaliteitsslag in het beheer (onderhoud, herstel en doorontwikkeling) op de agenda, van natuur- en recreatiegebieden en bijbehorende netwerken in relatie tot de stedelijke ontwikkeling in Zuid Holland.

De uitwerking van deze kwaliteitsslag in een ‘Strategie op Beheer’ vindt parallel aan het opstellen van de nieuwe groenvisie plaats. De beheerstrategie zal in de groenvisie, het bijbehorende handelingsperspectief en het Kaderbesluit 2019 integraal tot uitdrukking komen.

De Strategie op Beheer kent een aantal accenten:

• Integraler: meer synergie tussen partners en inhoudelijke doelen, zoals bijvoorbeeld tussen N2000/PAS, ‘gewone’ natuur in steden, wegbermen, recreatiegebieden en agrarisch weidevogelbeheer; het natuurinclusief maken van nieuwe economische ontwikkelingen, waar mogelijk in gebiedscoöperaties of andere vormen van samenwerking in gebieden;
• Effectiever: meer rendement van de groene euro;  nieuwe ‘slimme’ uitvoeringsarrangementen; vermindering van administratieve lasten; tegengaan van versnippering en meer inzicht in rendement per prestatie door bijv. benchmarking;
• Adaptiever: anticiperen op klimaatveranderingen; beheer (nog meer) vormgeven in samenwerking met grondeigenaren en beheerders, lokale bestuurders, bedrijfsleven en burgers en lokale initiatiefnemers; meer gebruik maken van digitale technieken.

Voor het toekomstig beheer van natuur- en recreatiegebieden zijn aanvullende inkomstenbronnen nodig. De provincie ondersteunt de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen, wat meer mogelijk maakt. De financiering van beheer en onderhoud komt in de toekomst in toenemende mate van de economische dragers; agrarisch natuurbeheer biedt daarvoor interessante mogelijkheden.

Uitvoering geven aan aangenomen moties
In de vergadering van 28 juni 2017 hebben PS motie nr. 719 aangenomen waarin is verzocht om uitkering van een tegemoetkoming in de schade door zomerganzen totdat de doelpopulatie is bereikt. Daartoe inzet van een meerjarig incidenteel budget van € 2 miljoen voor drie jaar voor maatregelen ter beperking van de ganzenschade en t.b.v. een tegemoetkoming in de schade door zomerganzen. De precieze maatregelen worden bepaald in overleg met de betrokken partijen. De jaarlijkse tegemoetkoming wordt afgebouwd om te stimuleren dat de doelpopulatie op zo kort mogelijke termijn wordt bereikt. Dit wordt na drie jaar geëvalueerd. Deze motie heeft geleid tot het behandelvoorstel welke op 27 september 2017 geagendeerd is voor de Statencommissie DO. De maatregelen zijn ondergebracht in het product ‘Wet Natuur, soortenbeheer, faunabeheer’.

In dezelfde vergadering is door PS motie nummer 725 ‘Miljoenen voor winst en weidevogels’ aangenomen.
De weide- en akkervogels nemen landelijk de laatste decennia sterk af. Dit is ook in de provincie Zuid-Holland het geval. De provincie zet naast de bestaande instrumenten ter behoud van de biodiversiteit zoals het beheer van het NNN en het agrarisch natuurbeheer in op integrale, gebiedsgerichte en praktijkgerichte verbeterplannen. Deze worden in de zomer en najaar van 2017 opgesteld door de terreinbeherende organisaties, agrarische collectieven en vrijwilligers gezamenlijk opgesteld. Daarnaast wordt in de Krimpenerwaard ervaring opgedaan met de nieuwe strategie van zelfrealisatie van onder andere weidevogelnatuur door agrariërs binnen de begrenzing van het NNN.

Met de motie ‘Miljoenen voor winst en weidevogels’ spreken PS uit dat zij bereid zijn om vanuit de bestaande groenbudgetten extra middelen beschikbaar te stellen indien:
1.1. Uit de gesprekken met de stuurgroep Krimpenerwaard blijkt dat de realisatie van het NNN
gebied als leefgebied voor weidevogels daardoor sneller en eenvoudiger te realiseren is;
1.2. Er integrale, gebieds- en praktijkgerichte onderzoeken en maatregelenpakketten worden
ingediend voor weide- of akkervogels, die niet geheel binnen de POP financiering passen.

Aan Gedeputeerde Staten wordt gevraagd om aan Provinciale Staten daartoe concrete voorstellen te overleggen. Deze worden in het najaar van 2017 verwacht. Aan het eerste punt uit de motie wordt invulling gegeven door in te stemmen met de door de Stuurgroep Krimpenerwaard voorgestelde aanpassing van de realisatiestrategie voor het NNN in de Krimpenerwaard (zie ook Product 1.4.6-2) . Daarnaast wordt er gedurende de zomer en eerste helft van het najaar 2017 door de agrarische collectieven, terreinbeherende organisaties en vrijwilligers gewerkt aan gebiedsgerichte maatregelpakketten. Gelijkopgaand worden gesprekken gevoerd over voorstellen tot praktijkgerichte onderzoeken en het opzetten van een kennisbank. De concrete voorstellen die hieruit voortvloeien zullen in het najaar 2017 aan Provinciale Staten worden voorgelegd.